Hack_Proofing_Your_Network_Edycja_polska_hacpro
wymiana handlowa miedzy polska a ue
Edward Stachura Siekierezada
Edward Balcerzan Kregi wtajemniczenia
Cole Eden Craven
MdśÂ‚ośÂ›ci Jean Paul Sartre
(SZKLARSKI ALFRED SOBOWT_323R PRO)
Longin Jan OkośÂ„ Trylogia IndiaśÂ„ska. Tom III śÂšladami Tecumseha
Teresa z Avila, Ksić™ga Fundacji
Stoker Bram Dracula [pl]
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Rewolucjonista w barze Pod Zdechłym Psem
Poeta rewolucyjny XX wieku miał do wyboru dwie drogi. Mógł próbować (skutecznie lub
nie) wyrzec się trosk i fanaberii prywatnego ja , twardo postawić stopę na gardle swej pie-
śni , obwołać się twórcą zmobilizowanym przez rewolucję , jej asenizatorem i woziwodą
(cytowane słowa pochodzą z poematu Majakowskiego Na cały głos w przekładzie Broniew-
skiego). Prowadziłoby to do uchylenia różnic między autoportretem poety a portretami opie-
wanych przezeń bohaterów walk rewolucyjnych. Ceną takiej decyzji musiało być uschematy-
zowanie wizerunku człowieka rewolucji: narzucenie mu rysów stereotypowych, włączenie w
plakatową bezimienność. Mąjakowski w ostatnich latach życia usiłował temu zadaniu podo-
łać. Pisał plakatowe wiersze, ofiarnie rysował plakaty prawdziwe, satyryczne, przedstawiające
makiety dziarskich czerwonoarmistów, umięśnionych proletariuszy, opasłych burżujów, but-
nych panów (polskich) itp. Dla Majakowskiego, jego przebogatej, agresywnej, ale i po dzie-
cinnemu bezradnej osobowości, uproszczenie środków ekspresji oznaczało prawdziwy dra-
mat. Dla poetów niższego lotu (jak np. towarzysze Broniewskiego z Trzech salw) plakatowa
schematyczność okazała się zbawiennym ułatwieniem zadań poetycko agitatorskich. Lecz
nie przyniosła sukcesu.
122
A dla Broniewskiego? B o h a t e r o w i e j e g o w i e r s z y sÄ… w w i Ä™ k s z o Å› c i s t
e r e o t y p o w i. Rewolucjoniści bohaterscy, godni najwyższego podziwu, tragiczni. (Do
nielicznych, rzec by można: ludzkich wyjątków należy Jan z Magnitogorska albo rozmowy
z Janem). Wrogowie to kanalie bez czci i honoru. Krwiopijcy, żołdacy, szpicle. Jedni i drudzy
są jak makiety z plakatów. Są ilustracjami tez ideologii. Natomiast s a m p o e t a, jego wize-
runek, jaki wyłania się z utworów Broniewskiego, p r z e c z y p l a k a t o w e m u s t e r e o
t y p o w i rewolucjonisty. O swoistości liryki Broniewskiego decyduje bezustanna zmien-
ność napięć między przeciwnymi dążeniami. Z jednej strony porywa go świat, który trzeba
przeobrazić. Z drugiej angażują jego wyobraznię dylematy ja prywatnego, które jest, jakie
jest, i diabli komu do tego (Wiersze o wczesnej wiośnie pisane pózną jesienią*). Gdy roz-
szerza siÄ™ nadmiernie obszar rewolucyjnej retoryki, poeta go opuszcza:
a wtedy buch! w irracjonalizm
(Scherzo)
Ów irracjonalizm ma charakter nie tyle filozoficzny, ile emocjonalny, okreÅ›lajÄ…cy nie-
pewność nastrojów, niestabilność samopoczucia. W jego wierszach odzywa się ktoś, kto nie
jest ani silny, ani słaby, gdyż niesie w sobie i siłę i słabość pospołu. Ktoś, kto bywa zarówno
odważny, jak i przerażony. Raz poetę ogarnia młodzieńcza wesołość, rozkochanie w życiu,
jak np. w wierszu O radości:
Zaszumiało błękitną pogodą,
promieniami złocone powietrze,
w tę dalekość zielono, młodo
powiej, serce, powiej, mój wietrze
Kiedy indziej zachowuje się melancholijnie. Pełen najgorszych przeczuć. Niepogodzony z
przemijaniem życia. Szuka ocalenia w alkoholu. Pragnie zmierzyć się z duszą i ciałem przy-
rody (Brzoza), przecierpieć parę czarnych godzin melancholii, wychylić szklankę mocnej
poezji / szklankę czarnego wina , (Poeta i trzezwi), przyjrzeć się własnej twarzy w lustrach
baru Pod Zdechłym Psem (Bar Pod Zdechłym Psem ). Wbrew nakazom rewolucji, także
wbrew tendencjom literackim swojej epoki, Broniewski bywa w takich chwilach nawet nie
romantyczny, lecz rozpaczliwie młodopolski:
Nie ma wyjścia, nie ma wyjścia, nie ma wyjścia
muszę chodzić coraz dalej, coraz dłużej.
Jestem wiatr szeleszczący w liściach,
jestem liść zagubiony w wichurze.
(Listopady)
Zahipnotyzowany legendami poetów przeklętych (wiersze o Rimbaudzie i Jesieninie)
oddala od siebie myśl o samobójstwie: bo kto wie, czy tam się nie powieszę (Ulica Miła).
Zmagający się sam ze sobą, szczerze ujawniający sprzeczności i niekonsekwencje swych
uczuć, właśnie taki podmiot liryków rewolucyjnych Broniewskiego okazał się dla wielu wia-
rygodny. Budził zaufanie, umożliwiał identyfikację z poetą. Skoro psychologiczna prywat-
ność autora zdradzała tyle swojskich cech, łatwiej było się oswoić z jego wiarą ideologiczną.
Zapewne z tego powodu rozumiał ją i szanował także niejeden wyznawca poglądów dalekich
od komunizmu (np. krytyk Karol Wiktor Zawodziński).
Gdy alkohole, zakochania, noce bezsenne, depresje zbyt niebezpiecznie zaczynały roz-
miękczać (to słowo ostrzeżenie pojawiało się w języku rewolucjonistów), wtedy nastawał
czas mobilizacji wewnętrznej. Moment takiej mobilizacji został trafnie oddany w początko-
wych strofach wiersza Zagłębie Dąbrowskie*. Oto rewolucjonista inteligent, który nie jest
123
codziennym świadkiem krzywdy wyrządzanej ludziom ciężkiej pracy, chce przywrócić więz z
życiem ogółu, odnalezć takie obszary i konflikty, które przypomną mu, na jakim świecie żyje.
Zanim w Zagłębiu Dąbrowskim pojawi się opis kopalni węgla kamiennego i panujących w
niej katorżniczych warunków, najpierw zostanie przedstawiona wędrówka pieśni (poezji) p o
g n i e w. Poeta jest potrzebny kopalni, by przemówiła złą pieśnią . Kopalnia jest potrzebna
poecie, by pieśń stała się ekspresją jego gniewu. Cudza krzywda odnowi w nim wolę walki.
Szybie milczÄ…cy i ciemny,
Ożyjesz i będziesz gadał.
Po gniew jak węgiel kamienny,
windo złej pieśni
na dół!
Po gniew, moja pieśni, najgłębiej
w serce ziemi się wwierć!
Węgiel dobywa Zagłębie,
Zagłębie dobywa śmierć.
Wskaż w Zagłębiu Dąbrowskim cechy charakterystyczne dla retoryki rewolucyjnej. W
strofach przeciwstawiających krzywdę robotniczą i arogancję wyzyskiwaczy znajdz (służące
temu celowi) kontrasty:
w doborze epitetów o jednoznacznej wymowie uczuciowej,
w doborze nazw i określeń kolorów, którym przypisuje się
znaczenia symboliczne (ujemne lub dodatnie),
w doborze słów i wyrażeń apelujących do innych form zmysłowego postrzegania świata
(nacechowanych ujemnie lub dodatnio).
Wskaż elementy frazeologii potocznej oraz wyrażenia wzięte ze współczesnego poecie ję-
zyka ideologii (polityki), które utrwalają w świadomości czytelnika mysi o nadludzkim cier-
pieniu wyzyskiwanych, upokarzanych, terroryzowanych górników.
Zwróć uwagę na chwyt statystyczny , polegający na ilościowej dysproporcji między ob-
razem krzywdy a wizją dnia zapłaty .
yródła cytatów:
A. Comte Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu. Opracowała B.
Skarga. Warszawa 1973.
K. Marks, F. Engels Manifest komunistyczny. Warszawa 1954.
K. Marks Tezy o Feuerbachu. Warszawa 1961.
A. Micińska Aleksander Wat elementy do portretu. Wstęp do tomu: A. Wat Poezje zebrane. Kraków 1922.
R. Matuszewski Romantyk i rewolucjonista Władyslaw Broniewski. W tomie Poeci dwudziestolecia między-
wojennego. Pod red. I. Maciejewskiej. Warszawa 1982, t. I.
124
Poezja wobec katastrofy
Pożegnanie Dwudziestolecia
Zanim doszło do wybuchu wojny 1939 roku, przewidywano ją, i to coraz dokładniej. Pro- [ Pobierz całość w formacie PDF ]
