May Karol Piraci i Książęta
May Karol U StĂłp Sfinksa
Krzyszton„_Barbara_ _Kapitan_Derko_ _Czlowiek_w_czarnym_kapeluszu
08 Zbigniew Nienacki Pan Samochodzik i Kapitan Nemo
Terry Brooks Kapitan Hak
Frederik Pohl The Best of Frederik Pohl
Lovelace Merline Tajemnica medalionu
Laurell K. Hamilton Meredith Gentry 01 A Kiss Of Shadows
Jack Vance Dying Earth 01 The Dying Earth
Cecelia Ahern P.S.Kocham Cić™
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ze stałej wielkości w zmienną. Dlatego nazywam ją zmienną częścią kapitału lub krócej: kapitałem
zmiennym. Te same części składowe kapitału, które z punktu widzenia procesu pracy różnią się od siebie
jako czynniki obiektywne i subiektywne, jako środki produkcji i siła robocza, różnią się od siebie z
punktu widzenia procesu pomnażania wartości jako kapitał stały i kapitał zmienny.
Pojęcie kapitału stałego bynajmniej nie wyłącza rewolucji w wartości jego części składowych.
Przypuśćmy, że funt bawełny kosztuje dziś 6 pensów, a nazajutrz wskutek nieurodzaju bawełny cena jego
wzrośnie do 1 szylinga. Stara bawełna, przerabiana w dalszym ciągu, została zakupiona według wartości
wynoszącej 6 pensów, dołącza jednak teraz do produktu wartość w wysokości 1 szylinga. Również i
bawełna już wyprzędziona, cyrkulująca już, być może, w postaci przędzy na rynku, dołącza do produktu
dwukrotną wielkość swej pierwotnej wartości. Widzimy jednak, że te zmiany wartości nie zależą od
zużytkowania bawełny w samym procesie przędzenia. Gdyby dawniejsza bawełna wcale jeszcze nie
weszła do procesu pracy, to i tak mogłaby być odsprzedana po 1 szylingu zamiast po 6 pensów. Na
odwrót: im mniejszą liczbę procesów pracy przebyła, tym pewniejszy jest ten wynik. Toteż zasadą
spekulacji w warunkach takich rewolucji w wartości jest spekulowanie na materiale surowym możliwie
najmniej obrobionym, a więc raczej na przędzy niż na tkaninie i raczej na samej bawełnie niż na przędzy.
Zmiana wartości powstaje tu w procesie, który wytwarza bawełnę, a nie w procesie, w którym bawełna
funkcjonuje jako środek produkcji, a więc jako kapitał stały. Wartość towaru określona jest wprawdzie
przez ilość zawartej w nim pracy, ale sama to ilość jest społecznie określona. Jeżeli czas pracy społecznie
niezbędny do wytworzenia towaru uległ zmianie a ta sama ilość bawełny np. reprezentuje w
nieurodzajnym roku większą ilość pracy niż w roku urodzajnym to fakt ten ma wpływ na towar
dawniejszego pochodzenia, gdyż towar ten zawsze jest tylko poszczególnym egzemplarzem swego
gatunku8, którego wartość mierzy się zawsze pracą społecznie niezbędną, a więc zawsze niezbędną w
danych warunkach społecznych.
Podobnie jak wartość materiału surowego, tak też wartość środków pracy czynnych już w procesie
produkcji, maszyn itp., może ulec zmianie, a więc może też ulec zmianie ta część wartości, którą środki
pracy oddają produktowi. Jeżeli np. wskutek jakiegoś nowego wynalazku maszyna tego samego rodzaju
może być odtworzona z mniejszym nakładem pracy, to stara maszyna mniej lub więcej traci na wartości, a
więc przenosi na produkt stosunkowo mniejszą wartość. Ale i tutaj zmiana wartości powstaje poza
procesem produkcji, w którym ta maszyna funkcjonuje jako środek produkcji. W tym procesie nie oddaje
ona nigdy więcej wartości, niż jej posiada niezależnie od tego procesu.
Podobnie jak zmiana wartości środków produkcji, mimo że oddziałuje ona także na te środki
produkcji, które weszły już do procesu produkcji, nie zmienia ich charakteru jako kapitału stałego, tak też
8
Wszystkie produkty tego samego rodzaju tworzą właściwie tylko jedną masę, której cena określana jest ogólnie i bez
wzglÄ™du na szczególne okolicznoÅ›ci (Le Trosne, De l Intérêt Social , str. 893).
8
© SamoksztaÅ‚ceniowe KoÅ‚o Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/
Karol Marks Kapitał stały i kapitał zmienny (1867 rok)
zmiana proporcji między kapitałem stałym i zmiennym nie narusza ich różnicy funkcjonalnej. Tak np.
techniczne warunki procesu pracy mogą się tak zmienić, że tam, gdzie przedtem 10 robotników za
pomocą 10 mało wartościowych narzędzi przerabiało stosunkowo drobną ilość materiału surowego, teraz
1 robotnik za pomocą kosztownej maszyny przerabia sto razy więcej materiału surowego. W tym
wypadku część stała kapitału, tzn. suma wartości zastosowanych środków produkcji, wzrosłaby bardzo
znacznie, zmienna zaś część kapitału, część wyłożona na siłę roboczą, bardzo by się zmniejszyła.
Jednakże zmiana ta wpływa tylko na stosunek ilościowy między kapitałem stałym i zmiennym, czyli na
proporcję, w jakiej cały kapitał rozpada się na części składowe stałą i zmienną, lecz nie narusza w niczym
różnicy między kapitałem stałym a zmiennym.
9
© SamoksztaÅ‚ceniowe KoÅ‚o Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]
