Bourdais Gildas UFO 50 Tajemniczych Lat
dowcipy
Piers Anthony Pamiec absolutna
D079. Horton Naomi Okruchy strachu
Niespodziewany GośÂ›ć‡
Rice Anne Spiaca Krolewna 1, Przebudzenie Spiacej Krolewny
Clare Cassandra Kroniki Bane'a 04 Spadkobierca Mroku (nieof.)
Jackson Lilian Braun Kot, który...17 Kot, który pchn慜‚ śÂ›ledztwo na wśÂ‚aśÂ›ciwe tory
Falzmann Robert Cybercop 3
Crimson on the Dance Floor Stephani Hecht
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
momentu wyzwolenia obozu, zmarło tam 600 800 lu
dzi. Panował straszliwy głód. Więzniowie otrzymywali
na cały dzień jeden litr zupy, która właściwie była
tylko gotowaną wodą z pływającymi w niej plasterka
mi brukwi i marchwi. Epidemia tyfusu i krwawej dy-
zenterii kosiła ludzi. Ciężej chorych esesmani prowa
dzili nad wykopany rów i dobijając ich spychali w dół.
Okoliczna ludność polska próbowała pomagać więzniom,
ale komenda obozu zabraniała wszelkich kontaktów
z więzniami. Komendant tego tymczasowego obozu
119
Sturmmann (starszy szeregowiec) Lehner zmuszał więz
niów do ciężkiej pracy przy budowie fortyfikacji.
W połowie marca Armia Czerwona i Wojsko Polskie
dotarły do Bałtyku, odcinając Pomorze od Rzeszy. Nie
było już dokąd ewakuować obozu. Niemcy myśleli raz
jeszcze o transporcie morskim, ale i na to było już za
pózno.
Wobec zbliżających się wojsk radzieckich hitlerowcy
wycofali się wraz z obozem z okolic Lęborka pod Gdy*
nię i Gdańsk. Ciężko chorych pozostawiono w Rybnie.
Reszta obozu dotarła do Pucka, gdzie podobno Niemcy
zamierzali załadować więzniów na okręty. Przeszkodzi
ły im w tym zamiarze czołówki pancerne Armii Czer
wonej, wyzwalając tracących już wszelką nadzieję
ludzi.
Bloki VIII, IX, X i XIII ulokowano we wsi Gęś
(Gans). Raz dziennie dostawali więzniowie posiłki w po
staci zupy ze zmarzniętych kartofli. Zmiertelność była
równie wielka jak i w Rybnie. 10 marca więzniów
v. Gęsi ewakuowano w kierunku Wejherowa, pozosta
wiając około 130 chorych na tyfus, 40 niezdolnych do
marszu i około 100 ukrywających się w różnych zaka
markach obozowych.
11 marca ewakuowani dotarli do Wejherowa, gdzie
zamknięto ich w więzieniu. Następnego dnia więzniowie
rozbili magazyny więzienne, zdobywając żywność.
Niemcy rozstrzelali wówczas kilkudziesięciu ludzi, ra
niąc około 300. Część więzniów ewakuowano dalej,
w drodze wyzwoliły ich wojska radzieckie i polskie.
Bloki V i VII dotarły 2 lutego do wsi Nawcze (Nawitz)
w powiecie lęborskim. Z kolumny około 1400 więzniów
pozostało tylko 800. Zmiertelność sięgała 50%.
Bloki I, II i personel szpitalny zatrzymały się w nie
znanej miejscowości w pobliżu Lęborku. Francuski
pielęgniarz Weil, opisujący tę ewakuację, wspomina, że
120
na 1600 więzniów dziennic umierało od 30 do 40 osób.
Większość z tych grup ewakuacyjnych została uwolnio
na przez wojska radzieckie w okolicach Lęborka, reszta
koło Kartuz, Wejherowa i Pucka.
Więzniarka Janina Kozłowska wspomina warunki
panujące w miejscu pobytu więzniarskiej kolumny
żeńskiej:
W Burgsdorfie w naszej kolumnie wybuchła
ogromna epidemia tyfusu, która tak przerzedziła nasze
szeregi. Panowała także dyzenteria. Rekonwalescentki
wypędzono w lutym i marcu na mróz, na ^gimnastykę#
w jednych koszulach, bowiem lekarz niemiecki orzekł,
że chorym potrzebne jest powietrze. Chleba nie dawano
chorym, bo czarny chleb miał być niezdrowy. Więz
niarki zdrowe dostawały wówczas 100 gramów chleba
tygodniowo, a Czerwona Armia znalazła w magazy
nach sterty spleśniałego chleba. W tym czasie SS-man-
ki obżerały się najwyszukańszymi potrawami, prepa
rowanymi z konfiskowanych u rolników artykułów
i z zapasów przeznaczonych dla więzniów *.
Ofensywa radziecka z marca 1945 r. \vy7.woliła więk
szą część ziem Pomorza Gdańskiego i główne jego mia
sta z Gdańskiem i Gdynią. Oswobodziła dużą część
więzniów Stutthofu pozostałych jeszcze przy życiu
i nielicznych, którzy uciekli i ukrywali się po wsiach
lub miastach u znajomych rodzin lub korzystali z po
mocy polskich organizacji podziemnych. Los innych,
a zwłaszcza z Aussenkommand żydowskich, był nieco
odmienny, ale też w dużym stopniu jeszcze bardziej
tragiczny. Większość Aussenkommand żydowskich
znajdowała się
niowie pracowali przy budowie letnisk lub też fortyfi
kacji na zlecenie Organisation TODT. Duża część tych
" Dziennik Bałtycki** 1946, nr 118.
121
Aussenkonummd znajdowała się na terytorium zamiesz
kanym przez wrogą ludność niemiecką i pod koniec
stycznia przeżyła także pieszą ewakuację w jeszcze
gorszych warunkach niż centralny obóz Stutthofu.
Drobna zaledwie część więzniów zdołała uciec po dro
dze i została oswobodzona przez ofensywę radziecką.
Zachowało się nieco relacji ocalałych więzniów. O tym
ostatnim okresie niewoli pisze łódzka %7łydówka Fry-
da Gabrylewicz która po likwidacji getta łódzkiego
trafiła do Stutthofu. Tam została skierowana do pracy
w Aussenkommando Serappen, 17 km od Królewca,
gdzie pracowała przy budowie lotniska.
Około 20 stycznia 1945 r. obóz Serappen został
zlikwidowany i nas, 1400 %7łydówek, i 100 mężczyzn
z Wilna ewakuowano do Koenigsbergu. Nasz transport
zatrzymał się tam dwa dni, gdyż czekał na pozostałe
transporty, które po dwóch dniach nadeszły. 21 stycz
nia 1945 r. wyruszyliśmy w drogę. Było jeszcze ciemno.
Było nas 6000 i przeszło 1000 mężczyzn. W Koenigsber
gu przyłączyła się do naszego transportu grupa 500
mężczyzn z Wilna. W drodze był szalony wiatr i śnieg.
[...] Było to jakie dwie godziny, zanim doszliśmy do
celu. Było to miasteczko Palmiken, weszliśmy na [ Pobierz całość w formacie PDF ]
